Iedereen weet dat conflicten in familiebedrijven hardnekkig kunnen zijn. Ze kunnen helemaal vastzitten doordat familie- en bedrijfsperikelen en verschillende bronnen van conflicten door elkaar heen lopen. De volgende monoloog illustreert dit. “Mijn oudste broer mocht vroeger in bad altijd de kraan opendraaien. Hij wil nog steeds haantje de voorste zijn. We verschillen van elkaar als dag en nacht. Ik wil als eigenaar eindelijk weleens dividend zien en een keertje minder investeren maar nee hoor, hij wil verder groeien een nieuwe fabriek neerzetten. Hij denkt dat hij dit kan bepalen; vergeet het maar”. Dit voorbeeld illustreert dat een conflict een potentieel giftige cocktail is van een oud negatief familiepatroon, verschillen in persoonlijkheid of karakter, verschillende rollen/belangen en onduidelijke verantwoordelijkheden.
Resultaat kan zijn dat een opvolging muurvast zit of beslissingen niet meer worden genomen. Hoe kom je daaruit? Resultaat afdwingen door iets op te leggen is geen optie. Het conflict is dan misschien even weg, maar later zal het versterkt terugkomen. Onderhandelen werkt ook niet, want je kunt moeilijk onderhandelen over emotionele behoeften. Mediation, een andere conflicthanteringsmethode, is alleen mogelijk als een geschil nog niet te hardnekkig is, als de emotie niet te vast zit, als alle betrokkenen meedoen en familieleden tot elkaar willen komen over een helder omschreven issue.
De toverwoorden bij dit soort conflicten zijn ‘stap-voor-stap’. Met een ’stap-voor-stap’ ontwikkeling op drie terreinen kun je langzaam uit het moeras komen.
- Het ontwikkelen van effectievere communicatie en relaties de basis om conflicten hanteerbaar te maken. Vaak hebben familieleden nooit geleerd om naar elkaar te luisteren, elkaars verschillen te waarderen en accepteren, elkaar te laten uitspreken. Of ze reageren allergisch op elkaar door in de tijd opgebouwde reactiepatronen. Of ouders hebben altijd de communicatie geregisseerd en hun wil opgelegd.
- Het ontwikkelen van een duidelijke gemeenschappelijke visie van de familie op het bedrijf en hoe zij het bedrijf samen willen runnen is de basis onder het familiebedrijf. Bij gebrek daaraan zullen conflicten blijven opduiken. Die gemeenschappelijke visie is de basis voor continuïteit van het bedrijf.
- Het ontwikkelen van gepaste structuren en systemen binnen het familiebedrijf is nodig (rapportagestructuren, beloningsstructuren, performance managementsystemen). Dat geldt ook voor de bedrijfsfamilie (familieoverleg). Daarnaast moet ook tussen familie, eigendom en bedrijf helder zijn hoe de besluitvorming en zeggenschap is ingericht (familiestatuut). Als je dit goed inricht ontstaat een goede voedingsboden om conflicten hanteerbeer en vaak oplosbaar te maken.
Stap voor stap werken aan de ontwikkeling op deze 3 fronten brengt conflicten tot behapbare proporties terug. Overigens kan deze aanpak er ook toe leiden dat familieleden besluiten om niet meer samen in het bedrijf te blijven. Dat kan een hele goede uitkomst zijn als daardoor de continuïteit van de bedrijf en de harmonie in de familie worden veiliggesteld.
