In sommige families spreken ze over eigenaar zijn van het familiebedrijf. In andere families hebben ze het over aandeelhouderschap. Het lijkt een filosofisch verschil maar het heeft wel degelijk betekenis en sluit aan bij waar de familie voor staat met het familiebedrijf. Wat is wijsheid? Twee praktijksituaties illustreren het verschil.
Twee broers hebben al vroeg het bedrijf van hun vader voortgezet. Hij moest stoppen vanwege zijn gezondheid. De broers hebben het familiebedrijf flink laten groeien, van een lokale speler in de wegenbouw naar een landelijk weg- en waterbouwbedrijf gespecialiseerd in de ontsluiting van nieuwe woonwijken en industrieterreinen. Twintig jaar later overlijdt hun vader en zij erven de aandelen. Een tante is ook nog mede-aandeelhouder. De broers reageren verrast. Het voelt als hun bedrijf dat zij hebben opgebouwd, zij zijn de eigenaar. Niet snel daarna gaan ze in gesprek met hun tante en hun twee nichten en een neef. De broers willen ook haar aandelen overnemen want zij hebben het groot gemaakt.
De tweede situatie betreft een vierde generatie familiebedrijf waar de aandelen in handen zijn van in totaal negen familieleden, neven en nichten van elkaar. Hun grootvader, enig kind van de oprichter, heeft hen altijd voorgehouden dat het bedrijf er is om mensen het leven op het land een stukje makkelijker te maken. Zij ontwikkelen en produceren gereedschappen voor de land- en tuinbouw in heel Europa. Het familiebedrijf zal dat blijven doen en de familie helpt dat mogelijk te maken. De neven en nichten voelen zich aandeelhouders. Zoals een nicht het verwoordt: “Het bedrijf is niet van mij, noch van mijn familie. Wij zorgen ervoor en geven dat weer door aan onze kinderen die er dan weer voor zorgen.”
Als je de twee praktijksituaties analyseert dan kun je stellen dat onder de keus voor eigenaar of aandeelhouder een diepere laag ligt, namelijk wat zijn de onderliggende waarden die deze families hebben. In de eerste situatie speelt vrijheid een rol maar wellicht ook ‘loon naar werken’. De twee broers zien het meer als hun bezit waar zij van mogen profiteren maar zij mogen ook bepalen wat ermee gebeurt. In de tweede situatie is rentmeesterschap een belangrijke waarde, je zorgt voor het bedrijf. Maar ook dat je bijdraagt aan de maatschappij.
Eigenaar of aandeelhouder? Vaak is het een onbewuste keuze. Maar een bespiegeling tijdens een mooie zomeravond op het terras is de moeite waard. Hoe willen wij ons verhouden tot het familiebedrijf? Wat zijn onze onderliggende drijfveren en waarden? En wat betekent dit voor hoe wij onze rol als eigenaar/aandeelhouder willen invullen?
